مروری بر تنوع تجربیات تایپوگرافی

آثاری که در این دو صفحه با هم مرور می کنیم با تمرکز بر ویژگی های خاص یک تایپوگرافی خوب انتخاب شده اند. تایپوگرافی با تعریفی که هر نوشتاری از جمله خوشنویسی، دست خط، حروف تایپی و... را در بر می گیرد.

بیل بوردها، پوسترها، تابلوی سردر فروشگاه ها و گرافیک های خیابانی، مناظر شهری را تشکیل می دهند. این تابلوهای رنگین بیش از هر چیز دیگری خود را به چشم شهروندان تحمیل می کنند. هر روز که برای گذران زندگی برنامه ریزی شده شهری از خانه خارج می شویم، در محاصره سیل عظیمی از نوشته ها و حروف گرفتار می آییم که هرکدام سعی می کنند متجاوزانه به حواس ما نفوذ کنند ولی غالباً ما از کنار آن ها مانند یک کاغذ دیواری بی تأثیر عبور می کنیم. شناخت از نحوه تأثیرگذاری نوشته ها برای طراحان گرافیک بسیار مهم و ضروری است.

در این جا نمونه های موفقی از تایپوگرافی را مرور می کنیم که طراحان آن ها با به کارگیری ایده هایی منحصر به فرد، شخصیت یگانه و متفاوتی به آثار خود بخشیده اند که موجب گردیده تا از میان خیل آثاری که هر روز تولید می شوند به عنوان نمونه هایی برجسته، گوشه ای از حافظه تصویری مان را به خود اختصاص دهند.

آثار گروه انگلیسی ۸vo برای جشنواره موسیقی Flux، این نکته را که تایپوگرافی به تنهایی قابلیت بی حد و حصری در خلق یک اثر گرافیکی دارد به خوبی نشان می دهد.

انتخاب یک تایپ فیس از بارن بروک(۱) که شخصیت مدرن انگلیسی (بریتانیایی) را به همراه دارد و استفاده از رنگ های درخشان و انرژیک فلورسنت و خلق یک فضای موسیقی الکترونیکی به وسیله این رنگ ها و خطوط موازی پر و خالی از حروف، مجموعه ای از پوسترها، بیل بوردها و بروشورهای این جشنواره موسیقی را تشکیل می دهد. یکی از نکات قابل توجه این آثار این است که هیچ گونه تصویر، طراحی و تزئینات اضافی به جز اطلاعات برگزاری جشنواره در طراحی آن به کار گرفته نشده است.

نکته دیگر این که چون برنامه های این جشنواره در فاصله های زمانی کوتاهی انجام می گیرد و فرصت چندانی برای طراحی در اختیار نیست، گروه ۸vo با طراحی یک فرمت ساده و تأثیرگذار، قابلیت تولید تعداد زیادی اثر گرافیکی در زمانی کوتاه را به وجود آورده است.

طراح سوییسی، رالف شرایفوگل(۲)، به دلیل جستجوهای نامتعارف اش در تایپوگرافی و دستیابی به بیان جدیدی از حروف و تصویر در مجموعه پوسترهایش برای فیلم پودیوم زوریخ(۳) بسیار شناخته شده می باشد. شرایفوگل پوسترهایش را اغلب تک رنگ یا دو رنگ طراحی می کند. در آثار او رنگ سفید نه به عنوان رنگ زمینه بلکه به عنوان بازتاب دهنده نور حضور دارد. در پوسترهای «سینما آفریقا»، کیفیت بازی های نور در مراحل فیلمبرداری و تلفیق حروف با فرم هایی از رنگ های سیاه و سفید به عنوان نشانه هایی از آفریقا دیده می شود.

معمولاً تایپ های شرایفوگل کیفیت حجم گونه ای دارند و انرژی آن ها در سراسر تصویر منتشر شده است. حروف، فرم های اصلی او برای طراحی هستند و همه چیز را براساس چیدمان آن ها شکل می دهد. ارزش اطلاعاتی و فرم حروف برای او یکسان است از این رو به ندرت اثری از او می بینید که نوشته هایش را به گوشه ای فشرده و تبعید کند.

آثار نهایی شرایفوگل مراحل تولید پیچیده ای را پشت سر گذارده اند. در پوستر «سینمای شکسپیر»، او بر روی حروف برجسته فویل آلمینیومی می کشد، آن را زیر فشار آب پرس می کند، از آن عکاسی می کند و به وسیله رنگ های متالیک و با تکنیک سیلک چاپ می کند. شرایفوگل با ساختارهای تکنیکی و اجرایی خاص خود، تصاویر جدیدی را در برابر بیننده قرار می دهد که ویژگی اصلی آثار اوست.

پوسترهای ساده و مستقیم مارک سوبژیک(۴) برای مرکز تئاتر لهستان نمونه های محکم و موفقی از تایپوگرافی به شمار می آیند. تمامی حروف یا به وسیله دست ترسیم می شوند یا از برش های مقوا به دست می آیند. رنگ ها سیاه و سفید هستند و سطوح مثبت و منفی نوشته ها و فضای اطرافشان قوی و پر انرژی است.

در پوستر ۲۲، زاویه ۴۵ درجه عنوان پوستر با کادر و زوایای متنوع حروف ریزتر، تیزی لبه برش ها، حس دراماتیک اثر را تشدید می کند.

آثار، به لحاظ سادگی اجرایشان بسیار صمیمی هستند و به نظر می رسد این سادگی تصویری، نوعی دهن کجی و ایستادگی در برابر عصر افکت های گرافیکی است.

طراح ایتالیایی، لئونارد سونولی(۵) مرز امکانات تایپوگرافی را گسترش داده است.

مجموعه پوسترهای سونولی برای دانشگاه پسارو(۶) شامل تمرکز بر استفاده ی غول آسا از تک حرف هاست. سونولی در سفارشات اش، کاوش ها و تجربیات شخصی درباره حروف را پی گیری می کند.

گاهی به حروف کیفیت نمایش سه بعدی می بخشد و آن ها را تبدیل به اشیاء می کند. ایده شیء واره کردن حروف توسط سونولی در واقع اجرای ایده ی «حروف اشیاء هستند» (۷) از اریگ گیل (۸) می باشد.

در بسیاری از پوسترهای سونولی برای دانشگاه پسارو، از هر دو طرف سطح کاغذ استفاده کرده است. پوستر سخنرانی گروه grappa blott نمونه فوق العاده و نوعی تایپوگرافی است.

در یک طرف کاغذ، عنوان گروه با طراحی زیبایی به صورت کنده کاری بر سنگ یا آهن دیده می شود که نشانه ای از فضای سرد و صنعتی شرق آلمان است جایی که گروه در آن «منطقه تشکیل گردیده است و در طرف دیگر پوستر دو حرف bوg بصورت سه بعدی طراحی گردیده، در حالی که یک گیلاس به عنوان سمبل نوشیدنی grappa نوشیدنی معروف ایتالیایی بر روی بدنه حرف ت قرار داده شده است.

استفان سگماستیر (۹) تافته ی جدا بافته ایست. همین پوستر از سگماستیر تجربیات و تنوع تایپوگرافی را بی حدومرز می کند. طراح، اطلاعات برگزاری کنفرانس AIGA انجمن طراحی گرافیک آمریکا را بر روی بدن خود خراش داده، از آن عکاسی کرده و به عنوان پوستر ارائه می دهد. سگماستیر با این کار قصد دارد تا زحمت و رنجشی که هر طراح در طول انجام پروژه هایش می پذیرد را نشان دهد.

نتیجه دراماتیک اجرای این ایده علاوه بر اینکه بسیار تأثیرگذار است، برای گسترش مرزهای تعریف تایپوگرافی بسیار تعیین کننده است. تنوع تجربیات تایپوگرافی که مرور کردیم نشان می دهد که مرزی را نمی توان برای آن قائل بود. شیء واره کردن حروف توسط سونولی، برش های مقوایی حروف توسط سوبژیک ساختار، شکنی های دیوید کارسن(۱۰)، خراشیدن اطلاعات توسط سیگماستیر، تجربیات جاناتان بارن بروک(۱۱)، نویل برادی(۱۲)، جنیفر استرلینگ(۱۳) و ...

منبع: دو هفته نامه هنرهای تجسمی تندیس