● واژه نشانه به چه معناست؟
در اصطلاح رایج بین طراحان گرافیک ، نشانه به همان آرم ، لوگو ، مسترهد ، تردمارک ، برند و . . . اتلاق می شود. این عنوان عام در سایر شاخه ها و رشته ها ، کارکردها و مفاهیم دیگری را به ذهن متبادر می کند.
بطور مثال در بحث نشانه شناسی که در میان زبان شناسان و فلاسفه جدید مطرح می شود ، نشانه "چیزی است که برحسب ظرفیت خود بجای چیز دیگری می نشیند" (دیدگاه پیرس). فردینان دوسوسور (زبان شناس سوئیسی) و چارلز پیرس (فیلسوف آمریکایی) پیش از دیگران در این راه پیشگام هستند. البته نظرات متاخر رولان بارت و امبرتو اکو را هم نباید نادیده گرفت.
آنجا به رابطه مفهوم ، زبان و مصداق ها بیشتر پرداخته می شود و هر واژه و تصویری را نشانه شانسی می کنند. البته این بحث پیچیده وقتی شیرین می شود که توی کفش زیبایی شناسی سینما و ادبیات پا می کند. اینجاست که دیدن فیلم های تارکوفسکی لذت بخش و پرمعنا می شود.
اما بطور قطع نمی توانیم واژه نشانه را در دو حوزه زبان شناسی و گرافیک ، به یک گونه تعبیر کنیم. آنچه طراحان گرافیک را در بکارگیری واژه نشانه ترغیب کرد ، نتیجه برداشت های زبان شانسی که علم نشانه شناسی را پدید آورد ، نبود. بلکه گریزی بود از فهم تفاوت و تعدد واژگان مشابه و بی شمار.
و البته امان از بی سوادی مان که به شیوه ایرانیسم ، می خواهیم همه چیز را براساس شیوه " گشادیسم" دم دستی حل کنیم.
این چنین بود که واژه نشانه ، هم آرم را پوشش داد و هم لوگو ، مسترهد و . . . البته مشکلاتی را هم داشت. از جمله اینکه نشانه ، معنایی بی شماری دارد و حالا که جایگزین بی شمار اصطلاح گرافیک دیگر هم شده ، رسایی واژه ، کمرنگ شده است. به این گزاره ها توجه کنید:
" آبریزش بینی ، نشانه سرماخوردگی است"
" آبریزش بینی ، لوگوی سرماخوردگی است"
می بینید که نشانه ، نمی تواند اصطلاح کاربردی برای طراحان گرافیک باشد.
البته کمی بعدتر ، بن بست های این واژه بیشتر نمودار شد و مجبور شدیم نشانه را به دو دسته تقسیم کنیم: نشانه های تصویری و نشانه های نوشتاری. اما این دو واژه هم کاربردی نیستند. بطور مثال لوگو و مسترهد ، هر دو نشانه نوشتاری نامیده می شوند ، در حالی که بین این دو ، هزاران فرق و فاصله است.
بن بست بعدی زمانی رخ داد که واژه های جدیدتری (مثل مسکات لوگو ) پدید آمدند که ترکیبی از لوگوتایپ و مسکات دیزاین است. چنین شد که دوباره نشانه ها را تقسیم بندی کردیم ، آنهم بصورت سه گانه: نشانه های تصویری ، نشانه های نوشتاری و نشانه های تصویری ـ نوشتاری. این هم پایه اش لغزان است و هنوز مشکل جایگزینی واژه ها را حل نکرده است.
ممکن است این سوال مطرح شود چه فرقی می کند که بگوییم آرم یا لوگو؟ لوگو یا مسترهد؟ . . . طراح گرافیک باید کار خوب ارائه کند و کاری به این واژه ها نداشته باشد. ظاهرا کمی درست است ، اما فی الواقع کاملا نادرست است!
وقتی طراح نداند آنچه که در نیم تای بالای صفحه اول و بر پیشانی روزنامه می نشیند ، مسترهد است و نه لوگو ، در حین طراحی به سمت لوگو حرکت خواهد کرد و اثری پدید می آورد که ویژگی های کاربردی مسترهد را نخواهد داشت. اگر طراح بداند که در طراحی مسترهد ، خوانایی در پلان نخست است ولی در طراحی لوگو ، در پلان دوم قرار می گیرد ، اثر بهتر و حرفه ای تری ارائه خواهد کرد.
در مجموع اینکه مبحث طراحی نشانه و نشانه شناسی ، هرچند مرزهای مشترک دارند ، اما کاملا از هم جدا هستند و نمی توان از مدخل نشانه شانسی به طراحی نشانه پرداخت.
منبع: سایت رسام