مولکول‌های شکسته مرکب

حسین محمدلو نزدیک به 40 سال است که در کار تولید مرکب فعالیت دارد و موهايش را در اين کار سفيد كرده است.

مرکب چاپ اصولاً بر چه مبنایی تقسیم‌بندی می‌شود؟

مرکب چاپ براساس ماشین چاپ یا وسیله چاپی تقسیم‌بندی می‌شود. اگر وسیله چاپ افست باشد ساختمان مرکب چاپ براساس قابلیت‌هاي ماشین افست تنظیم و تهیه و آماده می‌شود یا اگر ماشین چاپ گراور باشد در آن صورت مرکب براساس ماشین چاپ گراور فرموله و تنظیم می‌شود. بنابراین مرکب چاپ به پنج دسته «مرکب‌های چاپ افست»، «لترپرس»، «گراور»، «فلکسوگرافی»، «سیلک اسکرین» و «چاپ دیجیتال» تقسیم می‌شود البته این مرکب‌ها بر اساس این که چگونه خشک می‌شوند نیز تقسیم‌بندی جداگانه‌ای دارند.

این دسته‌بندی چگونه است؟

مرکب‌های چاپ براساس روش خشک شدن به چند دسته تقسیم می‌شوند. به طور کلی خشک شدن مرکب‌ها به دو روش فیزیکی یا شیمیایی است. در روش فیزیکی فقط مرکب جذب سطح چاپی شده و از چسبندگی می‌افتد و ظاهراً به نظر خشک می‌آید و روی سطح چاپی پایدار به نظر می‌رسد.

در روش شيميايي امكان جذب وجود ندارد؟

در روش شیمیایی نیز امکان جذب وجود دارد (خیلی کم) ولی اساس خشک شدن شیمیایی است. روش شیمیایی می‌تواند اکسیداتیو باشد مثل افست معمولی که در حقیقت ساختمان مرکب از روغن‌ها و رزین‌های اکسید شونده تشکیل شده در نتیجه به وسیله کاتالیزور موجود در ساختمان مرکب اکسیژن هوا را جذب کرده و عمل اکسیداسیون صورت گرفته و مرکب با تشکیل فیلمی سخت خشک می‌شود و روی سطح چاپی تثبیت می‌شود، یا در اثر تابش نور IR (مادون قرمز) یا UV (اشعه یو.وی) پلیمرها و کاتالیزور موجود در ساختمان این نوع مرکب‌ها به صورت رادیکال‌های آزاد درآمده و در نتیجه ترکیب مجدد این رادیکال‌ها با هم انجام یک سری واکنش‌های سریع شیمیایی پیچیده منجر به خشک شدن فیلم چاپی را در پی دارد. این نوع مرکب‌ها را مرکب‌های IR یا UV نام گذاشته‌اند. امکان دارد این واکنش‌ها به وسیله تابش ستون الکترونی (E.B) در سطح چاپ شده انجام گیرد که در آن صورت این مرکب‌ها را از نوع E.B می‌نامند. مانند مرکب‌های UV که به دو صورت محیط غیر قابل حل در آب و محیط قابل حل در آب تهیه و آماده می‌شوند. یا مرکب‌های IR که به روش حرارتی IR خشک می‌شوند، مانند مرکب‌های هیت‌ست که می‌تواند به صورت ورقی یا رول باشد.

آيا اين تقسيم‌بندي براي چاپ رول هم صدق مي‌كند؟

در چاپ رول مرکب‌ها را باید به دو دسته هیت‌ست و کلدست تقسیم کرد که اولی به روش حرارتی در سطح چاپی خشک می‌شود و دومی به صورت جذب در سطح پایدار می‌شود و نیاز به انرژی ندارد. امروزه كلدست به دلیل اهمیت و ارزش انرژی بیشترین مصرف را دارد.

میزان تولید مرکب «یو.وی» و استقبال از آن به نسبت مفید بودن برای محیط زیست چقدر است؟

ظاهراً به نظر می‌آید که مرکب‌های «یو.وی» چون موادی (V.O.C) وارد فضای اطراف خود (جو) نمی‌کنند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ زیرا امروزه جهانیان به این نتیجه رسیده‌اند که محیط زیست طبیعی خود را با کارها و فرآیندهای مختلفی آلوده کرده‌اند و جهان به سوی یک حادثه مصیبت‌بار تخریب محیطی پیش می‌رود، بدین دلیل سالیانه جلسات و کنفرانس‌های مختلفی را تشکیل می‌دهند تا بلکه جلوی این مصیبت جهانی را بگیرند. بنابراین تلاش جهانی در جهت اصلاح محیط زیست به ویژه وسواس خاصی در مصرف صنایع به وجود آمده است که سازمان‌ها و ادارات ویژه‌ای برای کنترل این پدیده به وجود آمده است. در مورد مرکب‌های UV اگرچه به نظر سالم می‌آید و ظاهراً موادی وارد جو اطراف خود نمی‌کنند؛ ولی انرژی مصرفی بالایی که در جهت تولید اشعه UV به کار می‌رود می‌تواند بسیار مخرب‌تر از حلال‌ها باشد مگر این که انرژی از راه سدها و بدون صرف سوخت‌های فسیلی حاصل شده باشد. بنابراین روش UV وقتی مفید است که بتوانیم از انرژی‌های سالم و غیر آلوده‌کننده همچون آب، باد و خورشید استفاده کنیم. مشکل دیگری که در کاربرد مرکب‌های UV وجود دارد پایداری و عمر ماندگاری مواد اولیه این مرکب‌ها است. معمولا نگهداری مونومرها و الیگومرها و پلیمرهای به کار رفته در ساختمان مرکب‌های UV محدود بوده که بین 3 تا 6 ماه متغیر است. لذا احتمال فاسد شدن و خرابی بسیار محتمل است، بنابراین موجبات گرانی و افزایش هزینه‌های چاپی مصرف این مرکب‌ها را محدود می‌کند.

مرکب‌های UV در ایران هم تولید می‌شود؟

مرکب‌های UV در ایران هم تولید می‌شود ولی به دلیل حساسیت نگهداری و این که امکان پیشرفت و پلیمر شدن‌شان قبل از مصرف وجود دارد، لذا علاقه به تولید این مرکب‌ها کم است، به ویژه در ایران دوری از منابع تولید مواد اولیه علاقه برای تولید این نوع مرکب‌ در سازندگان را کم می‌کند.

مصرف‌کنندگان در چه مواقعی مجبور می‌شوند سراغ مصرف این نوع مرکب‌ها بروند؟

زمانی که نیاز به مصرف در خط تولید احساس شود. بعضی از صنایع محصولات تولیدی خود را حتماً بلافاصله بعد از تولید باید چاپ و بسته‌بندی کنند، لذا در آن صورت لازم است از مرکب و روشی استفاده شود که محصول زودتر در لفاف و یا بسته‌بندی خود قرار گیرد؛ مانند کارخانجات کبریت‌سازی. چون کبریت ساخته و آماده شده باید بلافاصله در داخل قوطی‌ها قرار گرفته و چاپ و بسته‌بندی شود. یا در مواردی که سطوح چاپی حفاظت، براقیت و کیفیت بسته‌بندی خاصی را بطلبند، در آن صورت هم می‌توان از چاپ مستقیم UV استفاده کرد یا سطوح چاپی را با لاک UV پوشش داد.

منبع : دو هفته نامه چاپخانه